آشنایی با فرش بهارستان

درباره فرش بهارستان چه میدانید؟

فرش بافی از مهم ترین صنایع کهن ایرانی هست که قدمت آن به زمان اساطیری و عصر هوشنگ، طهمورث و جمشید متعلق هست. فرش بهارستان از دوران ساسانی به جا مانده هست که به نام‌های بهارخسرو، بهارکسری و مهستان هم معروفیت دارد.

فرش بهارستان

فرش بهارخسرو یکی از بزرگ‌ترین و تعجب انگیز ترین فرش‌های کاخ تیسفون به‌شمار میرود که به تالار بار عمومی کاخ خسرو پرویز تعلق داشته. این فرش از آثار مهم و باعظمت هنری ایران هست.

بعد از سقوط دولت ساسانی توسط اعراب، بخت این فرش نیز در هاله ای از ابهام قرار گرفت اما در مورد بخت فرش بهارستان اینگونه نقل شده هست که در حمله اعراب به ایران و منتقل شدن آن به مدینه توسط اعراب قطعه‌قطعه شده تا بین مسلمانان انصار و مهاجر تقسیم شود اما بعضی ها هم عقیده دارند که این فرش پس از تقسیم شدن به چندین قطعه ، فروخته شده هست.

فرش بهارستان در ایوان کاخ کسری قرار داشت. این تاثیر هنری از طول ۱۴۰ متر و عرض آن ۲۷ متر پهنا داشته به زبان دیگر

ابعاد این فرش را شصت رش پهنا و شصت رش درازا ذکر کرده‌اند.

جنس فرش بهارستان

در بافت این فرش از مواد ارزشمندی چون:

ابریشم، طلا، نقره و جواهراتی مشابه زمرد و مروارید استفاده شده‌هست.

فرش بهارستان به دلیل بافت ابریشمی رنگ های زیاد و متنوعی دارد. همچنین با سنگ‌های قیمتی زیادی چون طلا و نقره تزئین شده .

ايفاي نقش فرش بهارستان

طرح آن یکی از باغ‌های بهشت را به تصویر کشیده هست.

در جمله برخی از کتاب های تاریخی فرش بهارستان ،فرش زمستانی نامیده شده که احتمالا دلیل نام گذاری آن بر این خاطر بوده که این فرش به تصویری از باغ‌های ایرانی شباهت دارد ، و در فصل زمستان این باغ ها سلاطین را با خیال به بهار دلخوش می‌کرده هست.

نهرهای آب در فرش بهارستان

همانطور که نقل شد طرحی که این فرش دارد زیاد شبیه به باغ‌های ایرانی هست که نهر های آب کوچکی که بیشتر به جوی آب شبیه اند در آن قرار دارند.

در مجاورت این نهرهای آب ، اشخاصی با پای پیاده کشیده که طرح را جالب کرده هست.

یکی از نکات تعجب انگیز این طرح‌ریزی مربوط به جوی‌ها و نهرها میباشد که با جواهرات روشن و بی‌رنگ دوخته شده‌اند و با دیدن آن جریان آب زلال و روشن به چشم می‌آید .

در زیر سنگ‌های قیمتی این فرش نیز دانه‌های مروارید قرار دارد که مشابه ریگ‌ بر ته نهر های آب به نظر می‌رسند.

طرح‌ریزی باغچه‌ در فرش بهارستان

در کنار اشخاصی که پیاده اند باغچه‌های زیبایی طرح‌ریزی شده‌اند. این باغچه‌ها با استفاده از سنگ‌های قیمتی با رنگ سبز طرح‌ریزی شده‌ اند که مشابه چمنزار طبیعی به نظر می‌رسد. در داخل این باغچه‌ها درختانی هم کشیده شده که ساقه‌های زرفام دارند و شاخه‌های درخت‌ها نیز سیمگون می‌باشد.

گل‌ها، میوه‌ها و غنچه‌های این فرش نیز به روش مخصوص خود طرح‌ریزی شده‌ که طبیعت زیبای بهاری را مقابل دیدگاه می‌آورد.

حاشیه‌های فرش بهارستان به صورت پهن هست و به صورت خصوصی طرح‌ریزی شده که تزیین آن مشابه باغچه ها هست. در چندی از باغچه‌ها شمش‌ها و لوح‌های طلا به شکل خاک ، سطح باغچه را پوشش داده‌اند.

اهمیت فرش بهارستان

فرش بهارستان به اندازه‌ای قابل اهمیت هست که معروف‌ترین کتب تاریخی چون زمان طبری در زمینه آن مطالبی را یاد‌داشت کرده اند. اگرچه فرش بهارستان یک تاثیر هنری کم نظیر ایرانی هست اما درباره ی آن افسانه‌های زیادی شنیده شده که بعضی از گفته ها بیش از اندازه در جنبه اغراق فرو رفته اند.

فرش بهارستان در زمان طبری

زمان طبری به عنوان یکی از منابع پر اهمیت تاریخی شناخته شده که در آن رویدادهای تاریخی زیاد زیادی نگاشته شده هست. نویسنده این کتاب محمد جریر طبری می‌باشد.

در این کتاب تاریخی از فرش بهارستان یاد شده هست. که نویسنده این کتاب طول فرش را چهارصد و پنجاه قدم و عرض آن را نیز نود قدم ثبت کرده که در آن روزگار در قصر تیسفون پهن بوده هست.

فرش بهارستان در کتاب آیا می‌دانید

این کتاب تاثیر روبرت بامبان هست که در آن ابعاد فرش بهارستان بیست و شش متر در بیست و چهار متر توصیف شده هست که با جواهرات گران بهایی طرح یافته هست.

فرش بهارستان در زمان ابن اثیر

کتاب زمان ابن اثیر هم یکی از کتب مهم تاریخی هست که در این کتاب چنین نقل شده هست که پادشاهان ساسانی این فرش گرانقدر را در زمستان‌ها استفاده می‌کردند، به دلیل اینکه حاوی طرح گل و سرسبزی بود و بر روی آن مشغول نوشیدن باده می‌شدند تا چنین اندیشیدن کنند که در باغ هستند.

و ابن اثیر این چنین جمله هست که عرب‌ها به قالی بهارستان قطف می‌گفتند. برگ‌های قالی نیز از ابریشم بود که بر روی شاخه‌های زرین قرار داشت و گل‌های آن نیز زرین و طلایی بودند و میوه‌ها نیز به سان گوهر می‌باشند.

از ویژگی های فرش بهارستان در این کتاب اینگونه توصیف شده هست که راه‌ها به مشابه رودها هستند و گوهرهایی که در تزیین فرش به کار گرفته شدند به جویبار شباهت دارند.

و در زمان به ثبت رسیده هست که فرش بهارستان بعنوان غنیمت جنگی اعراب در حمله به ایران گرفته شده که بعد ها آن را قطعه‌قطعه کرده اند.

جمع بندی

فرش بهارستان که به نام‌های فرش بهارخسرو، بهارکسری و مهستان نیز شناخته می‌شود از آثار ملی و مهم ایرانی هست که از روزگار ساسانیان به جا مانده هست. به همین دلیل به یکی از ارزشمندترین آثار هنری جهان تبدیل شده هست. البته این تاثیر مدت زمانی زیادی هست که گرانبها شده هست و در کتب تاریخی بسیاری نیز از آن نام برده شده هست.